Οι πολλές (και ενδιαφέρουσες) όψεις των Social Media

Η εμφάνιση των MME στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, αναμφίβολα συνέβαλε ραγδαία στις διάφορες κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις. Νέα ήθη, νέες συνήθειες, νέες πρακτικές. Ένας ολοκαίνουργιος κόσμος ο οποίος εισέβαλε στην καθημερινότητά μας εμπλουτίζοντάς την ποικιλοτρόπως.  Μια  εξέλιξη που αποδείχτηκε όμως ήσσονος σημασίας μπροστά στη δυναμική των επιστημών της επικοινωνίας, της τεχνολογίας και της πληροφορικής, οι οποίες καθόρισαν τον σύγχρονο πολιτισμό.

Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) την τελευταία δεκαετία αποτελούν ένα ισχυρό Μέσο Επικοινωνίας με ευρεία και καθολική επιρροή. Ωστόσο, όπως όλα δείχνουν, δεν είναι παρά μόνο ένα μέρος της μεγάλης ψηφιακής επανάστασης που παρακολουθούμε.  Ο ψηφιακός μετασχηματισμός άλλαξε τον ρου της σύγχρονης ιστορίας, καταργώντας τις αποστάσεις και καθιστώντας τον πλανήτη πιο προσβάσιμο σε όλους. Σύμφωνα με έρευνες, το 2019 υπήρχαν 3,2 δισεκατομμύρια χρήστες ΜΚΔ σε όλο τον κόσμο, περίπου το 42% του πληθυσμού της Γης, ενώ γίνονταν περίπου 4,5 δισεκατομμύρια διαφορετικές χρήσεις του Διαδικτύου παγκοσμίως, με τους αριθμούς να μεταβάλλονται διαρκώς προς τα πάνω.

Σήμερα, δισεκατομμύρια χρήστες χρησιμοποιούν τις διάφορες πλατφόρμες ΜΚΔ, με σκοπό την ενημέρωση, την επικοινωνία και τη ψυχαγωγία, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που τα ΜΚΔ έγιναν το πεδίο για να βρεθούν και να οργανωθούν διάφορα κοινωνικά σύνολα, διεκδικώντας δικαιοσύνη, δικαιώματα και ελευθερίες. Την ίδια στιγμή η εύκολη πρόσβαση και οι θολές νομοθεσίες που αφορούν στο διαδίκτυο έδωσαν το περιθώριο σε χρήστες να αναλάβουν ρόλο δημοσιογράφου, παραγωγού, opinion leader ή πολιτικού, επιδεινώνοντας το πρόβλημα της διάδοσης των ψευδών πληροφοριών και ειδήσεων.

Σε ένα διαφορετικό πεδίο, αλλά όχι εντελώς ασύνδετο με το προηγούμενο, τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης κατέλαβαν σχεδόν εξ ολοκλήρου τους τομείς των επιχειρήσεων και της διαφήμισης καθιστώντας τα σχεδόν απαραίτητα. Σήμερα, οι επιχειρήσεις βασίζονται στα ΜΚΔ για τη δημιουργία branding καθώς επίσης και για προώθηση και πώληση των προϊόντων τους αφού με λιγότερα χρήματα και απείρως μεγαλύτερες δυνατότητες τα ΜΚΔ τούς επιτρέπουν να φτάσουν σε ένα πολύ μεγαλύτερο εύρος αγοραστικού κοινού.

Η επικοινωνία πλέον γίνεται αλλιώς

Η σαρωτική παρουσία των ΜΚΔ ήταν σχεδόν αναπόφευκτο πως θα επηρέαζε και τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε. Είτε αυτό αφορά στη μεταξύ μας συνεννόηση είτε σε κάποιο προϊόν, σε μια ιδέα, πολιτική καμπάνια κ.ο.κ. Η ευκολία πρόσβασης στα ΜΚΔ επικράτησε των παραδοσιακών μεθόδων δημιουργώντας ένα εντελώς καινούργιο μοτίβο προώθησης, ανάγνωσης, ακόμη και μελέτης. Όλα απέχουν ένα κλικ μακριά, πώς όμως πείθεις για να πάρεις αυτό το πολυπόθητο κλικ; Με τον ανταγωνισμό να είναι αναρίθμητος, πολλοί είναι αυτοί που καταφεύγουν σε μη εγκεκριμένες μεθόδους οι οποίες παραπλανούν τον χρήστη/αναγνώστη/πελάτη με μοναδικό σκοπό να του αποσπάσουν χρήματα είτε έμμεσα είτε άμεσα μέσω click bait τίτλων και fake news ειδήσεων. Περιστατικά τα οποία εντοπίζονται σε διάφορα επίπεδα, όπως και σ’ αυτό της πολιτικής. Ποιος μπορεί να ξεχάσει το σκάνδαλο της Cambridge Analytica το οποίο οδήγησε σε συγκεκριμένο πολιτικό αποτέλεσμα. Παρόλα αυτά, για να μην γινόμαστε αφοριστικοί, τα ΜΚΔ ήταν εκείνα που έδωσαν βήμα σε ανθρώπους με καθαρή πολιτική σκέψη και πολίτες με κοινωνική συνείδηση, για να εκφράσουν τις απόψεις τους ελεύθερα, χωρίς παρεμβάσεις και lobby. Ακτιβιστικές ομάδες και σκεπτόμενοι πολίτες βρήκαν χώρο να μιλήσουν ανοιχτά, να συζητήσουν, να ανταλλάξουν απόψεις και να τοποθετηθούν για μείζονα ζητήματα που απασχολούν το κοινωνικό σύνολο θέτοντας τα θεμέλια για πραγματικές αλλαγές. Σήμερα, πολλοί αναθεματίζουν τα social media κάνοντάς το μέσα από τα ίδια τα social media, ως την αιτία για την αλλοίωση των κοινωνικών δομών και ενίοτε του ίδιου του ανθρώπου. Ωστόσο και παρότι είναι κοινώς παραδεκτό πως πρέπει να καθοριστούν όρια και νομοθεσίες που θα διώκουν όσους υπερβαίνουν τα θεμιτά όρια, οφείλουμε να κατανοήσουμε πως σε κάθε περίπτωση δεν φταίει το μέσο, αλλά η χρήση του. Οπότε αντί να δαιμονοποιούμε την εξέλιξη, ίσως είναι καλύτερα να εξελιχθούμε και να ωριμάσουμε μαζί της;